وال مش در مهار ديوار غيرسازهاي
مقدمه
در ساختوسازهاي مدرن، ديوارهاي غيرسازهاي (ديوارهاي جداكننده يا پارتيشن) نقش مهمي در تقسيمبندي فضا، عايقبندي صوتي و حرارتي و همچنين زيبايي داخلي ساختمان ايفا ميكنند. اين ديوارها معمولاً از مصالح سبك مانند بلوكهاي AAC، سفال، گچبرگ، بلوكهاي گچي و يا سيستمهاي خشك (كناف) ساخته ميشوند و برخلاف ديوارهاي سازهاي، وظيفه تحمل بارهاي اصلي ساختمان را ندارند. با اين حال، در زلزلههاي شديد، جدا شدن يا فروپاشي اين ديوارها ميتواند خسارات جاني و مالي سنگيني به بار آورد. به همين دليل، مهار صحيح ديوارهاي غيرسازهاي يكي از الزامات اصلي آييننامههاي لرزهاي از جمله مبحث هشتم مقررات ملي ساختمان و استاندارد 2800 ايران به شمار ميرود.
در سالهاي اخير، استفاده از سيستم «وال مش» (Wall Mesh) به عنوان يكي از كارآمدترين، سريعترين و اقتصاديترين روشهاي مهار جانبي ديوارهاي غيرسازهاي رواج يافته است. اين سيستم كه بر پايه مش فايبرگلاس و پلاسترهاي ويژه (پلاستر سيماني يا پلاستر گچي تقويتشده) استوار است، توانسته است جايگزين مناسبي براي روشهاي قديميتر مانند وال پستهاي فلزي، پروفيلهاي رانري و مهار با ميلگرد بستر باشد.
در اين مقاله به طور جامع به بررسي سيستم وال مش، انواع پلاسترهاي مورد استفاده (پلاستر سيماني و پلاستر گچي)، مزايا، معايب، جزئيات اجرايي، الزامات آييننامهاي و تجربيات واقعي پروژهها ميپردازيم.
ديوار غيرسازهاي چيست و چرا بايد مهار شود؟
ديوار غيرسازهاي ديواري است كه فقط وزن خودش و پوشش نهايي (پلاستر گچي يا پلاستر سيماني) را تحمل ميكند و هيچ بار قائم يا برشي از اسكلت ساختمان به آن منتقل نميشود. اين ديوارها معمولاً در دهانههاي بين ستونها و تيرهاي بتني يا فولادي اجرا ميشوند.
در هنگام زلزله، شتاب افقي باعث ايجاد نيروي اينرسي در ديوار ميشود. اگر ديوار به سقف و كف بهخوبي متصل نباشد يا سختي خارج از صفحه آن كافي نباشد، دچار كمانش، واژگوني يا ريزش ميشود. تجربه زلزلههاي گذشته (مانند بم، كرمانشاه و تركيه-سوريه) نشان داده است كه بخش قابل توجهي از تلفات و خسارات ناشي از ريزش ديوارهاي غيرسازهاي بوده است.
معرفي سيستم وال مش
سيستم وال مش شامل دو جزء اصلي است:
- مش فايبرگلاس مقاوم قليايي (Alkali Resistant Glass Fiber Mesh) با وزن معمولاً ۱۶۰ تا ۲۰۰ گرم بر مترمربع و چشمه ۴×۴ يا ۵×۵ ميليمتر.
- لايه پلاستر تقويتشده (پلاستر سيماني يا پلاستر گچي ويژه) به ضخامت حداقل ۱۰ تا ۱۵ ميليمتر در هر طرف ديوار.
در اين سيستم، مش فايبرگلاس در دو طرف ديوار (يا گاهي فقط يك طرف در ديوارهاي گچبرگي) قرار گرفته و با پلاستر سيماني يا پلاستر گچي مخصوص پوشش داده ميشود. اين لايه كامپوزيتي، سختي خارج از صفحه ديوار را به شدت افزايش داده و از كمانش و تركخوردگي شديد جلوگيري ميكند. همچنين اتصال مناسب به سقف و كف از طريق بستهاي ويژه يا نبشيهاي گالوانيزه تضمين ميشود.
انواع پلاستر مورد استفاده در سيستم وال مش
الف) پلاستر سيماني ويژه وال مش
- تركيب: سيمان پرتلند تيپ ۲ يا ۵ + پودر سنگ + افزودنيهاي پليمري + الياف كوتاه پليپروپيلن
- مقاومت فشاري: معمولاً بالاي ۲۰ مگاپاسكال
- چسبندگي عالي به مش فايبرگلاس و انواع مصالح زمينه (بلوك AAC، سفال، بلوك ليكا)
- مقاومت بالا در برابر رطوبت و شرايط جوي
- مناسب براي نماهاي خارجي و فضاهاي مرطوب داخلي (سرويس بهداشتي، پاركينگ)
- ضخامت اجرايي معمول: ۱۰ تا ۲۰ ميليمتر در هر طرف
ب) پلاستر گچي ويژه وال مش
- تركيب: گچ ساختماني + پرليت + افزودنيهاي پليمري و الياف تقويتكننده
- وزن بسيار سبك (حدود ۸۰۰ تا ۹۵۰ كيلوگرم بر مترمكعب)
- اجراي سريع و پرداخت بسيار صاف
- عايق حرارتي و صوتي عالي
- مناسب براي ديوارهاي داخلي خشك
- ضخامت اجرايي معمول: ۸ تا ۱۵ ميليمتر در هر طرف
- نكته مهم: حتماً بايد از پلاستر گچي فرمولهشده مخصوص وال مش استفاده شود؛ گچ معمولي ساختماني براي اين سيستم مجاز نيست.
مزاياي سيستم وال مش نسبت به روشهاي سنتي
- حذف كامل وال پستهاي فلزي و پروفيلهاي رانري (صرفهجويي در آهنآلات تا ۹۰٪)
- كاهش وزن مرده ساختمان (بهويژه با پلاستر گچي)
- سرعت اجراي بسيار بالا (تا ۵ برابر سريعتر از وال پست فلزي)
- انعطافپذيري بالا و امكان اجراي قوس و طرحهاي پيچيده
- كاهش تركهاي ناشي از تغييرات دما و نشست
- امكان اجرا روي انواع مصالح (بلوك AAC، سفال، گچبرگ، بلوك گچي و …)
- هزينه تمامشده پايينتر (در پروژههاي متوسط و بزرگ تا ۴۰٪ ارزانتر)
- زيبايي نهايي بهتر و حذف درزهاي انبساط ناخوشايند وال پست
الزامات آييننامهاي و استاندارد 2800
بر اساس ويرايش چهارم استاندارد 2800 (1399) و نشريه ۷۱۹ سازمان برنامه و بودجه:
- حداكثر فاصله آزاد ديوار غيرسازهاي (L) نبايد از ۶ متر يا ۴۰ برابر ضخامت ديوار بيشتر باشد.
- نسبت ارتفاع به ضخامت (h/t) نبايد بيش از ۳۰ باشد (مگر با مهار مناسب).
- مهار ديوار به سقف و كف بايد به گونهاي باشد كه نيروي برشي معادل ۱٫۵ برابر وزن ديوار را تحمل كند.
- سيستم وال مش با تأييديه فني از مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي كاملاً مجاز و مورد تأييد است (شماره تأييديههاي معتبر موجود است).
جزئيات اجرايي سيستم وال مش (گام به گام)
مرحله ۱: آمادهسازي سطح
- تميزكاري كامل سطح ديوار از گرد و غبار و چربي
- اجراي پرايمر مناسب (براي بلوك AAC حتماً پرايمر نفوذگر)
مرحله ۲: نصب اتصالات سقف و كف
- نصب نبشي گالوانيزه يا بستهاي مخصوص وال مش به فاصله حداكثر ۶۰ سانتيمتر
- مهار نبشيها با رولبولت يا رولپلاك شيميايي
مرحله ۳: اجراي لايه اول پلاستر
- ضخامت ۵ تا ۸ ميليمتر
- اجراي پلاستر سيماني يا پلاستر گچي با ماله
مرحله ۴: نصب مش فايبرگلاس
- شروع از پايين به بالا
- همپوشاني مشها حداقل ۱۰ سانتيمتر
- كشيدن مش با دست تا كاملاً صاف و بدون چينخوردگي قرار گيرد
مرحله ۵: اجراي لايه دوم پلاستر
- بلافاصله پس از نصب مش (در حالت خيسي روي خيس)
- ضخامت كل دو لايه: حداقل ۱۰ ميليمتر (پلاستر گچي) يا ۱۵ ميليمتر (پلاستر سيماني)
مرحله ۶: پرداخت نهايي
- پس از گيرش اوليه، پرداخت با ليسه يا توري كشي
مرحله ۷: اجراي درز انبساط و جزئيات خاص
- در تقاطع ديوارهاي عمود بر هم، اجراي نوار درزگير و مش اضافي ۴۵ درجه
- در محل بازشوها، تقويت با مش اضافي
مقايسه فني پلاستر سيماني و پلاستر گچي در وال مش
| ويژگي | پلاستر سيماني ويژه وال مش | پلاستر گچي ويژه وال مش |
|---|---|---|
| مقاومت فشاري | ۲۰–۳۰ مگاپاسكال | ۸–۱۲ مگاپاسكال |
| وزن | ۱۶۰۰–۱۸۰۰ kg/m³ | ۸۰۰–۹۵۰ kg/m³ |
| مقاومت در برابر رطوبت | عالي | ضعيف (فقط فضاي خشك) |
| سرعت گيرش | ۲۴–۴۸ ساعت | ۲–۴ ساعت |
| پرداخت نهايي | خوب | عالي (سطح كاملاً صاف) |
| هزينه | كمي بالاتر | پايينتر |
| كاربرد اصلي | نما، پاركينگ، فضاهاي مرطوب | فضاهاي داخلي خشك |
تجربيات واقعي پروژهها
- پروژه مسكوني ۲۰ طبقه در منطقه ۲۲ تهران (۱۴۰۱): استفاده از وال مش با پلاستر گچي، حذف ۱۸ تن پروفيل فلزي، صرفهجويي ۳٫۲ ميليارد تومان
- بيمارستان ۵۰۰ تختخوابي شيراز (۱۴۰۲): اجراي وال مش با پلاستر سيماني در پاركينگها و فضاهاي مرطوب، كاهش زمان اجرا از ۴ ماه به ۴۵ روز
- مجتمع تجاري-اداري نياوران: تركيب هر دو نوع پلاستر (گچي در طبقات، سيماني در نما)
محدوديتها و نكات مهم
- استفاده از مشهاي غيراستاندارد (وزن كمتر از ۱۶۰ گرم يا بدون پوشش ضدقليايي) ممنوع است.
- پلاستر گچي معمولي به هيچ عنوان نبايد استفاده شود.
- در مناطق با خطر لرزهخيزي خيلي زياد، ضخامت پلاستر بايد حداقل ۱۵ ميليمتر در هر طرف باشد.
- اجراي سيستم بايد توسط اكيپ آموزشديده و داراي گواهينامه معتبر انجام شود.
نتيجهگيري
سيستم وال مش با بهرهگيري از مش فايبرگلاس و پلاسترهاي ويژه (پلاستر سيماني يا پلاستر گچي تقويتشده) راهحلي مدرن، سريع، اقتصادي و كاملاً ايمن براي مهار ديوارهاي غيرسازهاي محسوب ميشود. اين سيستم نه تنها الزامات آييننامه 2800 را بهطور كامل برآورده ميكند، بلكه با حذف وال پستهاي فلزي، زيبايي معماري را حفظ كرده و هزينه و زمان اجرا را به شدت كاهش ميدهد.
انتخاب بين پلاستر سيماني و پلاستر گچي بستگي به محل كاربرد، شرايط رطوبتي و بودجه پروژه دارد، اما هر دو در صورت اجراي صحيح، عملكرد لرزهاي فوقالعادهاي ارائه ميدهند. پيشبيني ميشود در سالهاي آينده، استفاده از وال مش در بيش از ۸۰ درصد پروژههاي ساختماني ايران اجباري يا مرسوم شود.
برچسب: ،